මගී පර්යන්ත ගොඩනැගිල්ල (PTB) සහ ඒ ආශ්‍රිත යටිතල පහසුකම් කෙරෙහි විශේෂ අවධානයක් යොමු කරමින්, බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියේ (BIA Development Project) II අදියර 2 සම්පූර්ණ කිරීම සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය ලංසු කැඳවා ඇත. ‘A1’ පැකේජය ලෙස හඳුන්වන මෙම අදියර ගුවන් තොටුපළේ ධාරිතාව ඉහළ නැංවීම සහ කලාපීය සහ ජාත්‍යන්තර ගුවන් ගමනාගමනය සඳහා වඩාත් කාර්යක්ෂම මධ්‍යස්ථානයක් බවට පත් කිරීම අරමුණු කරයි.
ව්‍යාපෘතියේ ප්‍රධාන කරුණු
මෙම ව්‍යාපෘතියේ විෂය පථයට ප්‍රධාන පර්යන්ත ගොඩනැගිල්ල (MTB), තොටුපල අංක 2 සහ තොටුපළ අංක 3 ඉදිකිරීම සහ ප්‍රධාන යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයන් කිහිපයක් ඇතුළත් වේ. උස් මාර්ගයක් ඉදිකිරීම, බල සැපයුම වැඩිදියුණු කිරීම, අපද්‍රව්‍ය බැහැර කිරීමේ පද්ධති වැඩිදියුණු කිරීම සහ ජල සැපයුම වැඩි දියුණු කිරීම මෙයට ඇතුළත් ය. ව්‍යාපෘතිය ආරම්භ වූ පසු, එය මාස 30ක කාලයකින් නිම කිරීමට බලාපොරොත්තු වන අතර, මෙය සැලකිය යුතු සහ කාලයට සංවේදී ව්‍යාපාරයක් බවට පත් කරයි.
ද්‍රව්‍යය සහ උපකරණ ප්‍රසම්පාදනය
මෙම අදියරේ එක් සුවිශේෂී අංගයක් වන්නේ ලංසුකරුවන් විසින් කලින් කොන්ත්‍රාත්කරු විසින් සපයාගත් ද්‍රව්‍ය සහ උපකරණ භාවිතා කිරීමට අවශ්‍ය වීමයි. අනාගත ලංසුකරුවන්ට පවතින ද්‍රව්‍ය තක්සේරු කිරීමට ඉඩ සැලසීම සඳහා 2024 ඔක්තෝම්බර් 4 වන දින කටුනායක උපදේශක ව්‍යාපෘති කාර්යාලයේදී ස්ථාන පරීක්ෂාවක් පැවැත්වීමට නියමිතය. ව්‍යාපෘතියේ මෙම අංගය වඩාත් සුමට සංක්‍රාන්තියක් සඳහා ඉඩ ලබා දෙන අතර නව ද්‍රව්‍ය ලබා ගැනීම නිසා සිදුවන ප්‍රමාදයන් අවම කරයි.
බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ ව්‍යාපෘති කණ්ඩායමේ ඉහළ නිලධාරියකු සඳහන් කළේ දැනටමත් ලබාගෙන ඇති ද්‍රව්‍ය ප්‍රයෝජනයට ගැනීමෙන් ව්‍යාපෘතිය වඩාත් කාර්යක්ෂමව ඉදිරියට ගෙනයාම සහතික වන බවයි. මෙය විශේෂයෙන් තීරණාත්මක වන්නේ රටේ ආර්ථික අභියෝග හේතුවෙන් සංවර්ධනය සැලකිය යුතු ලෙස ප්‍රමාද වී තිබූ බැවිනි.
පසුබිම සහ අරමුදල්
බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය මුලින් ආරම්භ කළේ 2020 දෙසැම්බර් 15 වන දින වන අතර එහි ඇස්තමේන්තුගත ව්‍යාපෘති පිරිවැය රු. බිලියන 106 කි. කෙසේ වෙතත්, ශ්‍රී ලංකාව මුහුණ දී ඇති ආර්ථික අර්බුදය හේතුවෙන්, ව්‍යාපෘතිය එහි මුල් අදියරේදී ඇනහිට ඇති අතර, එය අවසන් වූයේ 6% ක් පමණි. මෙම ප්‍රමාදය කාලරාමුවට දැඩි ලෙස බලපෑ නමුත් එය නැවත යථා තත්ත්වයට ගෙන ඒමට දැන් ප්‍රයත්න දරමින් පවතී.
මෙම ව්‍යාපෘතිය සඳහා අරමුදල් ලැබෙන්නේ ජපන් ජාත්‍යන්තර සහයෝගිතා නියෝජිතායතනය (JICA) විසින් දැනට ලබා දී ඇති ණය මුදලකිනි. දැනට පවතින ණය මුදලට අමතරව, ජයිකා ආයතනයේ නිල සංවර්ධන ආධාර (ODA) ණය හරහා ශ්‍රී ලංකා රජය තවදුරටත් මූල්‍ය ආධාර ඉල්ලා ඇත. මෙම අතිරේක අරමුදල් තවමත් ජපාන රජය විසින් සලකා බලමින් පවතින නමුත්, ඒවා ව්‍යාපෘතිය නිම කිරීමේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ.
ලංසු ඉදිරිපත් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය JICA හි ODA ණය මාර්ගෝපදේශ අනුගමනය කරනු ඇති අතර, සියලුම සුදුසුකම් ලත් ජාත්‍යන්තර සහ දේශීය ලංසුකරුවන්ට විනිවිද පෙනෙන හා සාධාරණ තරඟයකට සහභාගී විය හැකි බව සහතික කරයි.
ලංසු තැබීමේ ක්‍රියාවලිය සහ කාල නියමය
‘A1’ පැකේජය සඳහා ලංසු තැබීමේ ක්‍රියාවලිය සුදුසුකම් ලත් රටවලින් සුදුසුකම් ලත් කොන්ත්‍රාත්කරුවන් සඳහා විවෘතය. ලංසුකරුවන් 2024 දෙසැම්බර් 24 දිනට තම ලංසු ඉදිරිපත් කළ යුතුය. ලංසුකරුවන්ට ව්‍යාපෘතිය සහ කොන්දේසි පිළිබඳ වඩා හොඳ අවබෝධයක් ලබා දීම සඳහා, 2024 නොවැම්බර් 12 වන දින බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළේදී පෙර ලංසු රැස්වීමක් සහ අඩවි සංචාරයක් සැලසුම් කර ඇත.
මෙම විවෘත ලංසු තැබීමේ ක්‍රියාවලිය මහා පරිමාණ යටිතල පහසුකම් ව්‍යාපෘතිවල අත්දැකීම් ඇති ඉදිකිරීම් සමාගම්වල උනන්දුව ආකර්ෂණය කර ගැනීමට අපේක්ෂා කෙරේ. ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගත සංවර්ධනය සඳහා මෙම තීරණාත්මක ව්‍යාපෘතිය සඳහා බැරෑරුම් සහ සුදුසුකම් ලත් ලංසුකරුවන් පමණක් සහභාගී වීම සහතික කිරීමේ වැදගත්කම අවසාන දිනය සහ ආරක්ෂක අවශ්‍යතා අවධාරනය කරයි.
කොන්ත්‍රාත් ප්‍රදානය සහ ප්‍රගතිය
මෙම වසර මුලදී, 2024 අප්‍රේල් 1 වන දින, Access Engineering PLC වෙත ප්‍රධාන කොන්ත්‍රාත්තුවක් ප්‍රදානය කිරීම අමාත්‍ය මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලදී. මෙම කොන්ත්‍රාත්තුව මගින් ප්‍රධාන පර්යන්ත ගොඩනැගිල්ල (MTB), මගී පාලම් අංක 2 සහ මගී පාලම් අංක 3 ඉදිකිරීම ආවරණය කරයි. මෙය බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියේ 2 වන අදියරෙහි වැදගත් පියවරක් වූ අතර එය ආර්ථික පසුබෑම නිසා ඇති වූ ප්‍රමාදයන්ගෙන් පසුව ව්‍යාපෘතිය ඉදිරියට ගෙන යාම සඳහා රජයේ කැපවීම පෙන්නුම් කරයි.
ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ව්‍යාපෘතියේ වැදගත්කම
බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතියේ මෙම අදියර නිම කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ යටිතල පහසුකම් සහ ආර්ථික වර්ධනයට අතිශයින් වැදගත් වේ. කලාපය තුළ ගුවන් ගමනාගමනය අඛණ්ඩව වර්ධනය වන බැවින්, පුළුල් කරන ලද පර්යන්තය වසරකට මගීන් මිලියන 15 ක් හැසිරවීමට හැකි වනු ඇත. මෙමගින් ගුවන් තොටුපළේ තදබදය අවම කරනවා පමණක් නොව සමස්ත මගී අත්දැකීමද වැඩිදියුණු වනු ඇත.
තවද, වැඩි දියුණු කළ ධාරිතාව සහ නවීන පහසුකම් සමඟින්, බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන්තොටුපළ දකුණු ආසියාවේ ප්‍රධාන ගුවන් සේවා මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ ස්ථාවරය ඉහළ නැංවීමට අපේක්ෂා කෙරේ. මෙය සංචාරක, වෙළඳාම සහ ආයෝජන සඳහා දිගුකාලීන ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන අතර රටේ ආර්ථිකය පුනර්ජීවනය කිරීමට සහ සෙසු ලෝකය සමඟ එහි සම්බන්ධතාවය වැඩි දියුණු කිරීමට උපකාරී වේ.
මෙම ව්‍යාපෘතිය ශ්‍රී ලංකාවේ යටිතල පහසුකම් වැඩිදියුණු කිරීම සහ ගෝලීය ගුවන් සේවා ක්ෂේත්‍රය තුළ රට වඩාත් තරඟකාරී කිරීම සඳහා වන රජයේ දිගුකාලීන දැක්ම සමඟ ද සමපාත වේ. අති නවීන පහසුකම් සහිත සම්පුර්ණයෙන්ම සංවර්ධිත ගුවන් තොටුපළක් විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමේ සහ සංචාරක ව්‍යාපාරය නංවාලීමේ රටේ පුළුල් අරමුණු සඳහා සහය වනු ඇත, පශ්චාත් වසංගත හා පශ්චාත් ආර්ථික අර්බුදය ආර්ථික ප්‍රකෘතිය සඳහා තීරනාත්මක වේ.
නිගමනය
බණ්ඩාරනායක ජාත්‍යන්තර ගුවන් තොටුපළ සංවර්ධන ව්‍යාපෘතිය ගුවන් සේවා මධ්‍යස්ථානයක් ලෙස ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගතයට අත්‍යවශ්‍ය යටිතල පහසුකම්වල ප්‍රධාන කොටසකි. මගී පර්යන්ත ගොඩනැඟිල්ල සහ ඒ ආශ්‍රිත යටිතල පහසුකම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන II අදියර 2 සම්පූර්ණ කිරීම, වැඩිවන ගුවන් ගමනාගමනය හැසිරවීමට ගුවන් තොටුපළේ ධාරිතාව පුළුල් කිරීමේදී තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත.
ලංසු තැබීමේ ක්‍රියාවලිය සිදුවෙමින් පවතින අතර, මෙම වැදගත් ව්‍යාපෘතියට සහභාගී වීමට සුදුසුකම් ඇති රටවල කොන්ත්‍රාත්කරුවන්ට දැන් අවස්ථාව තිබේ. පූර්ව ප්‍රසම්පාදන ද්‍රව්‍ය භාවිතය සහ JICA හි ODA ණය වලින් අරමුදල් සැපයීම තවදුරටත් ප්‍රමාදයකින් තොරව ව්‍යාපෘතිය ඉදිරියට ගෙන යා හැකි බව සහතික කරන පියවර වේ.
මෙම ව්‍යාපෘතිය සාර්ථකව නිම කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ සම්බන්ධතා, සංචාරක සහ සමස්ත ආර්ථික වර්ධනයට කල්පවත්නා බලපෑමක් ඇති කරන අතර ගුවන් සේවා සහ යටිතල පහසුකම් සංවර්ධනයේ කලාපීය ප්‍රමුඛයෙකු ලෙස රට ශක්තිමත් කරයි.
