ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රගතිය(Economic progress in Sri Lanka), අර්බුද කළමනාකරණය සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයේ බලය පිළිබඳ ආදර්ශවත් සිද්ධියකි. වරක් මූල්‍ය බිඳවැටීමේ අද්දර සිටි මෙම දකුණු ආසියාතික ජාතිය, තම ආර්ථිකය ස්ථාවර කර ගැනීමටත්, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) උපායමාර්ගික සහය හා එඩිතර රාජ්‍ය ක්‍රියාමාර්ග මාලාවක් හරහා එය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමට සමත් වී ඇත. ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනයේ ප්‍රධාන අංගයන් පිළිබදව සහ මුහුණ දෙන අභියෝග, ක්‍රියාත්මක කරන ලද ක්‍රියාමාර්ග සහ ජාත්‍යන්තර ආධාරවල කාර්යභාරය පිළිබදව අපි සොයා බලමු.
බිඳවැටීම:
ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික කඩාවැටීම සාධක කිහිපයක කූටප්‍රාප්තියකි. වසර ගණනාවක මූල්‍ය අවභාවිතය, ඉහළ ණය මට්ටම් සහ විදේශ ණය මත සැලකිය යුතු ලෙස රඳා පැවතීම බිඳෙනසුලු ආර්ථික ව්‍යුහයක් නිර්මාණය කළේය. COVID-19 වසංගතය සමග සංචාරක කර්මාන්තය සහ ගෝලීය වෙළඳාම කඩාකප්පල් වීම මගින් තත්වය තවත් උග්‍ර වුනේය. මීට අමතරව, කෘෂිකාර්මික නිෂ්පාදනයේ පහත වැටීමකට තුඩු දුන් කාබනික ගොවිතැනට හදිසි මාරුව වැනි දේශීය ප්‍රතිපත්තිමය වැරදි පියවරයන් ආර්ථිකය තවදුරටත් පීඩාවට පත් කළේය.
2022 වන විට, ශ්‍රී ලංකාව අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩවල උග්‍ර හිඟයකට, අහස උසට නැඟෙන උද්ධමනයකට සහ විදේශ සංචිතවල ක්ෂය වීම්වලට ආසන්න තත්ත්වයකට මුහුණ දී සිටියේය. ආන්ඩුවට සිය ණය ගෙවීමට නොහැකි වූ අතර, එය රටේ ඉතිහාසයේ පළමු ස්වෛරී පැහැර හැරීමට හේතු විය. පුරවැසියන් විදුලිය කප්පාදුව, ඉන්ධන හිඟය සහ ආහාර මිල ඉහළ යාම සමඟ පොරබදද්දී මහජන නොසන්සුන්තාව වර්ධනය විය.
රජයේ ප්‍රතිචාරය: අර්බුද හරහා ගමන් කිරීම
පෙර නොවූ විරූ ආර්ථික ව්‍යාකූලත්වයකට මුහුණ දුන් ශ්‍රී ලංකා රජයට ක්ෂණික හා තීරණාත්මක පියවරක් ගැනීමට සිදු විය. පළමු පියවර වූයේ අර්බුදයේ බරපතලකම පිළිගැනීම සහ මහජනතාව සහ ජාත්‍යන්තර පාර්ශවකරුවන් සමඟ විවෘතව සන්නිවේදනය කිරීමයි. විශ්වාසය යළි ගොඩනැංවීමේදී සහ ජාත්‍යන්තර ආධාර සඳහා පාර කැපීමේදී මෙම විනිවිදභාවය තීරණාත්මක විය.
ආර්ථිකය ස්ථාවර(Economic progress in Sri Lanka) කිරීම අරමුණු කරගත් රාජ්‍ය මූල්‍ය හා ව්‍යුහාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාවක් ක්‍රියාත්මක කිරීම ගනු ලැබූ එක් ප්‍රධාන පියවරක් විය. මේවාට ඇතුළත් වූයේ:
- රාජ්‍ය මූල්‍ය ඒකාග්‍රතාවය: රාජ්‍ය වියදම් අඩු කිරීමට සහ ආදායම වැඩි කිරීමට රජය කප්පාදු පියවර හඳුන්වා දුන්නේය. අත්‍යවශ්‍ය නොවන වියදම් කපා හැරීම සහ බදු පදනම පුලුල් කිරීමේ උත්සාහයන් මෙයට ඇතුලත් විය.
- ණය ප්‍රතිව්‍යූහගත කිරීම: රටේ ණය ප්‍රතිව්‍යූහගත කිරීම සඳහා ණය හිමියන් සමඟ සාකච්ඡා ආරම්භ කරන ලදී. ආර්ථිකය සඳහා හුස්ම ගැනීමේ අවකාශය නිර්මාණය කිරීමට මෙය අත්‍යවශ්‍ය විය.
- මුදල් ප්‍රතිපත්ති දැඩි කිරීම: ශ්‍රී ලංකා මහ බැංකුව උද්ධමනය පාලනය කිරීමට සහ මුදල් ඒකකය ස්ථාවර කිරීමට පොලී අනුපාත වැඩි කළේය. අපනයන ප්‍රවර්ධන සහ ප්‍රේෂණ ආකර්ශනය කර ගනිමින් විදේශ සංචිත නැවත ගොඩ නැගීමේ උත්සාහයන් මෙයට අනුපූරක විය.
IMF සහාය: අර්බුදකාරී ජීවන මාර්ගයක්
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිසාධන උපාය මාර්ගයේ මූලික ඉලක්කයක් වූයේ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ (IMF) සහාය ලබා ගැනීමයි. 2023 මාර්තු මාසයේදී, ශ්‍රී ලංකාව සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල, දළ වශයෙන් ඩොලර් බිලියන 2.9ක් වටිනා මාස 48ක විස්තීරණ අරමුදල් පහසුකම (EFF) පිළිබඳ කාර්ය මණ්ඩල මට්ටමේ ගිවිසුමකට එළැඹිණි. සාර්ව ආර්ථික අසමතුලිතතා සහ ව්‍යුහාත්මක දුර්වලතා ආමන්ත්‍රණය කිරීම සඳහා විස්තීරණ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමට රජය දක්වන කැපවීම මත ගිවිසුම පදනම් විය.
ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහයෝගය ආකාර කිහිපයකින් තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය:
- මූල්‍ය ආධාර: ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමට සහ ආහාර, ඖෂධ සහ ඉන්ධන වැනි අත්‍යාවශ්‍ය ආනයන සඳහා සහාය වීමට EFF බෙහෙවින් අවශ්‍ය දායකත්වය ලබා දුන්නේය.
- ප්‍රතිපත්ති මාර්ගෝපදේශය: IMF හි තාක්ෂණික සහය සහ ප්‍රතිපත්ති උපදෙස් රජයේ ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය හැඩගැස්වීමට උපකාරී වූ අතර, ගෙන ඇති ක්‍රියාමාර්ග ඵලදායී සහ තිරසාර බව සහතික කරයි.
- විශ්වසනීයත්වය සහ විශ්වාසය: ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ අනුග්‍රහය ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය ඉහළ නැංවූ අතර ශ්‍රී ලංකාව ප්‍රකෘතිමත් වීමේ මාවතකට කැපවී සිටින බව ජාත්‍යන්තර වෙළඳපොළට සංඥා කළේය. මෙය මූල්‍ය වෙලඳපොලවල යම් තරමක ස්ථාවරත්වයක් ඇති කිරීමට උපකාරී විය.
ප්‍රකෘතියේ මාවත: ප්‍රගතිය සහ අභියෝග – ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රගතිය(Economic progress in Sri Lanka)
මෙම ක්‍රියාමාර්ග ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් සහ ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ සහය ආරම්භයේ සිට ශ්‍රී ලංකාව කැපී පෙනෙන ප්‍රගතියක් ලබා ඇත. උද්ධමනය මධ්‍යස්ථ වීමට පටන් ගෙන ඇති අතර අත්‍යවශ්‍ය භාණ්ඩ ලබා ගැනීමේ ක්‍රමයෙන් දියුණුවක් ඇති වී තිබේ. රජය සතු ව්‍යවසායන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සහ පාලනය වැඩිදියුණු කිරීම වැනි දිගුකාලීන ව්‍යුහාත්මක ගැටලු විසඳීමට ද රජය පියවර ගෙන ඇත.
කෙසේ වෙතත්, අභියෝග තවමත් පවතී. ආර්ථික ප්‍රකෘතිය තවමත් බිඳෙනසුලු වන අතර, කප්පාදු පියවරවල සමාජ බලපෑම දිගටම කනස්සල්ලට පත්ව ඇත. ප්‍රකෘතියේ ප්‍රතිලාභ සමාජයේ සෑම අංශයකටම දැනෙන බව සහතික කිරීම ඉතා වැදගත් වනු ඇත. මීට අමතරව, දිගුකාලීන ස්ථාවරත්වයක් සහ වර්ධනයක් ළඟා කර ගැනීම සඳහා ප්‍රතිසංස්කරණවල ගම්‍යතාව පවත්වා ගැනීම සහ උදාසීනත්වය වළක්වා ගැනීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
අර්බුද කළමනාකරණය සඳහා ආදර්ශයක්
ශ්‍රී ලංකාවේ අත්දැකීම් සමාන අර්බුදවලට මුහුණ දෙන අනෙකුත් රටවලට වටිනා පාඩම් සපයයි. විනිවිදභාවය, තීරණාත්මක ක්‍රියාමාර්ග සහ ජාත්‍යන්තර සහයෝගීතාවයේ වැදගත්කම අධිතක්සේරු කළ නොහැක. වේදනාකාරී නමුත් අවශ්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ සිදු කිරීමට රජය දක්වන කැමැත්ත, IMF හි මූලෝපායික සහයෝගය සමඟින්, ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමට සහ ප්‍රකෘතිමත් වීමට වේදිකාව සැකසීමට ප්‍රධාන වී ඇත.
අවසාන වශයෙන්, ආර්ථික කඩාවැටීමේ අද්දර සිට ප්‍රකෘතිමත් වීමේ මාවත (Economic progress in Sri Lanka) දක්වා ශ්‍රී ලංකාව ගමන් කිරීම ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව සහ ඵලදායී අර්බුද කළමනාකරණය පිළිබඳ සාක්ෂියකි. ඉදිරි මාවත තවමත් අභියෝගවලින් පිරී පවතින අතර, මෙතෙක් ලබා ඇති ප්‍රගතිය අනාගතය සඳහා බලාපොරොත්තු සහගත ඉදිරි දැක්මක් සපයන අතර අනෙකුත් ජාතීන්ට ඔවුන්ගේම ආර්ථික අර්බුදවල සැරිසැරීමට ආදර්ශයක් වේ.
