ශ්‍රී ලංකාව සඳහා නව මූල්‍ය ආධාරයක් ක්ෂණිකව ලබා ගත නොහැකි වුවද, අනාගත සහයෝගීතාවය සහ සහාය අවස්ථා ගවේෂණය කිරීමට නව රජය සමඟ සාකච්ඡා ආරම්භ කර ඇති බව ලෝක බැංකුව මෑතකදී තහවුරු කර ඇත(Economic Recovery). අර්බුදකාරී සහ අස්ථාවර කාලපරිච්ඡේදයකින් පසු ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික ප්‍රකෘතිය කරා යන ගමනේ නැවුම් පරිච්ඡේදයක ආරම්භය මෙය සනිටුහන් කරයි.
ශ්‍රී ලංකාව සහ මාලදිවයින සඳහා ලෝක බැංකුවේ ජ්‍යෙෂ්ඨ ආර්ථික විද්‍යාඥ රිචඩ් වෝකර් පැහැදිලි කළේ අයවැය හෝ වැඩසටහන් ආශ්‍රිත ආධාර කිසිවක් දැනට ක්‍රියාත්මක නොවන බවයි. “මේ මොහොතේ, නව අයවැය සහාය හෝ වෙනත් අපේක්ෂිත වැඩසටහන් නොමැත. කෙසේ වෙතත්, ඔවුන්ගේ දැක්ම සහ සැලසුම් තේරුම් ගැනීමට නව රජය සමඟ සංවාදයක් පැවැත්වීම අත්‍යවශ්‍ය වේ. අපට වඩා පැහැදිලි චිත්‍රයක් ලැබුණු පසු, අපට ලෝක බැංකුවට ලබා දිය හැකි ආධාර වර්ග-අයවැය ආධාර හෝ වෙනත් මෙහෙයුම් ආකාරයෙන් හෝ ගෙනහැර දැක්විය හැක. මෙම සාකච්ඡාව දැන් ආරම්භ වී ඇත,” ශ්‍රී ලංකා සංවර්ධන යාවත්කාලීන වාර්තාව එළිදැක්වීමේ උත්සවයේදී වෝකර් පැවසීය.
ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට නැවුම් ආරම්භයක්
දීර්ඝ කාලීන අර්බුදයකින් පසු යථා තත්ත්වයට පත්ව ඇති ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමේ ප්‍රධාන පියවරක් ලෙස මෙම සාකච්ඡා සැලකේ. ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක යටතේ ඇති නව රජය, ජාත්‍යන්තර හවුල්කාරිත්වය ශක්තිමත් කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමටත්, මෙම අභියෝගාත්මක අදියර හරහා රට මෙහෙයවීම සඳහා ලෝක බැංකුව වැනි බහුපාර්ශ්වික ආයතනවල සහාය ලබා ගැනීමටත් අපේක්ෂා කෙරේ.
ශ්‍රී ලංකාව සහ ලෝක බැංකුව අතර පවතින සබඳතාවයේ මෑත කාලීන සන්ධිස්ථානයක් වන්නේ මේ මස මුලදී අත්සන් කරන ලද ඩොලර් මිලියන 200 ක ණය ගිවිසුමකි. මෙම ගිවිසුම රටේ තීරණාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා සහාය වීම අරමුණු කරගත් කොටස් දෙකකින් යුත් මාලාවක් වන දෙවන ඔරොත්තු දීමේ, ස්ථාවරත්වය සහ ආර්ථික හැරවුම් (RESET) සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති මෙහෙයුමේ (DPO) කොටසකි. ඩොලර් මිලියන 500 ක් වටිනා පළමු මෙහෙයුම 2023 දී නිම කරන ලදී.
RESET DPO හි මූලික ඉලක්කය වන්නේ ආර්ථික පාලනය වැඩිදියුණු කිරීම, තරඟකාරිත්වය සහ වර්ධනය පෝෂණය කිරීම සහ සමාජයේ වඩාත්ම අවදානමට ලක්විය හැකි කණ්ඩායම් ආරක්ෂා කිරීම සඳහා ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රවර්ධනය කිරීමයි. ආර්ථික ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ශක්තිමත් කිරීම සහ වඩාත් සාධාරණ ආර්ථිකයක් නිර්මාණය කිරීම මගින් ශ්‍රී ලංකාව වත්මන් අභියෝගවලින් ශක්තිමත්ව නැගී සිටීමට උපකාර කිරීම මෙම වැඩසටහනේ අරමුණයි.
ලෝක බැංකුව සඳහා අවධානය යොමු කළ යුතු ප්‍රධාන ක්ෂේත්‍ර
ලෝක බැංකුව සහ ශ්‍රී ලංකා රජය අතර සාකච්ඡා දිගටම පවතින විට, ප්‍රධාන අවධානය යොමු වනු ඇත්තේ රටට සිය ආර්ථික න්‍යාය පත්‍රය ඉදිරියට ගෙනයාමට අවශ්‍ය කුමන ආකාරයේ සහයෝගයක් ද යන්න තීරණය කිරීමයි. ප්‍රතිසංස්කරණ වැඩසටහන් දියත් කරන විට රජයේ මූල්‍ය ස්ථාවර කිරීමට උපකාර වන අයවැය ආධාර විය හැකි ආධාරක ආකාරයක් විය හැකිය.
ලෝක බැංකුව ද ප්‍රතිපත්ති අනුකූලතාවයේ වැදගත්කම අවධාරණය කර ඇත. මෑත මැතිවරණවලට පෙර ණය වර්ධනය මන්දගාමී වුවද, දේශපාලන තත්ත්වය ස්ථාවර වූ පසු එය ඉහළ යනු ඇතැයි ශුභවාදී හැඟීමක් ඇති බව වෝකර් පෙන්වා දුන්නේය. “මැතිවරණ කාල සීමාවන් යම් අවිනිශ්චිතතාවයක් ඇති කළ හැකි නමුත්, ව්‍යාපාරික මනෝභාවය ධනාත්මකව පවතී. නව ආන්ඩුව ස්ථාවර ප්‍රතිපත්ති ඉදිරියට ගෙන යන්නේ නම්, මැතිවරණවලින් පසු ණය වර්ධනය වේගවත් වනු ඇතැයි අපි අපේක්ෂා කරමු,” වෝකර් පැහැදිලි කළේය.
ආර්ථික ඉදිරි දැක්ම: ධනාත්මක සංඥා සහ ඉදිරි අභියෝග
ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය පිළිබඳ ලෝක බැංකුවේ නවතම ප්‍රක්ෂේපණය ස්ථාවර වීමේ ලකුණු පෙන්නුම් කරයි. 2024 දී රටේ ආර්ථිකය 4.4% කින් වර්ධනය වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන අතර එය පෙර ඇස්තමේන්තු වලට සාපේක්ෂව සැලකිය යුතු දියුණුවක් වේ. මෙම වර්ධනය ප්‍රධාන වශයෙන් මෙහෙයවනු ලබන්නේ කාර්මික සහ සංචාරක ක්ෂේත්‍ර මගින් වන අතර, එම අංශ දෙකම අභියෝග හමුවේ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව පෙන්නුම් කර ඇත.
කෙසේ වෙතත්, ආර්ථික දැක්ම ධනාත්මක වුවද, ඉදිරියෙහි සැලකිය යුතු අභියෝග තවමත් පවතී. අවම වශයෙන් 2026 වන තෙක් දරිද්‍රතා මට්ටම් 20% ට වඩා ඉහළ මට්ටමක පවතිනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ, එනම් ජනගහනයෙන් විශාල කොටසක් දිගටම අරගල කරනු ඇත. අනෙක් අතට උද්ධමනය ආර්ථිකයේ ඉල්ලුම වැඩි වන විට ක්‍රමයෙන් ඉහළ යාමට පෙර 2024 දී මහ බැංකුවේ ඉලක්කය වන 5% ට වඩා පහළින් පවතිනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත.
මෙම අභියෝග මධ්‍යයේ වුවද, සංචාරක ව්‍යාපාරයේ ශක්තිමත් කාර්ය සාධනය සහ විදේශගත ශ්‍රමිකයන්ගේ ප්‍රේෂණ හේතුවෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ජංගම ගිණුම 2024 වසර පුරාවටම අතිරික්තව පවතිනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. ආර්ථිකය යථා තත්ත්වයට පත්වන අවධියේදී එයට සහාය වීම සඳහා මෙම අංශ අඛණ්ඩව වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත.
2025 දෙස බලන විට, ලෝක බැංකුව 3.5% ක තරමක් අඩු වර්ධන වේගයක් පුරෝකථනය කරයි. මෙම වඩාත් නිහතමානී ප්‍රක්ෂේපනය ආර්ථික අර්බුදයේ දිගුකාලීන බලපෑම් පිළිබිඹු කරයි, එය කෙටිකාලීනව රටේ වර්ධන අපේක්ෂාවන්ට දිගටම බලපානු ඇත.
අනාගතය සඳහා ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ගොඩනැගීම
ශ්‍රී ලංකාව සිය ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීමට සහ මෑත කාලීන අර්බුදයෙන් උග්‍ර වී ඇති සමාජ හා ආර්ථික ප්‍රශ්නවලට විසඳුම් සෙවීමට උත්සාහ කරන බැවින් ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ලෝක බැංකුවේ අඛණ්ඩ සහයෝගය තීරණාත්මක වනු ඇත. ආර්ථික ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ප්‍රවර්ධනය කරන සහ වඩාත්ම අවදානමට ලක්විය හැකි ජනගහනය ආරක්ෂා කරන ප්‍රතිසංස්කරණ කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමෙන්, ශ්‍රී ලංකාවට වඩාත් සාධාරණ සහ සමෘද්ධිමත් අනාගතයක් සඳහා අඩිතාලම දැමිය හැකිය.
ලෝක බැංකුව සහ නව රජය අතර සාකච්ඡා අඛණ්ඩව සිදුවෙමින් පවතින අතර, එහි ප්‍රතිඵල ශ්‍රී ලංකාවට ලැබෙන සහයෝගයේ විෂය පථය සහ ස්වභාවය තීරණය කරනු ඇත. රට යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා අවශ්‍ය ජාත්‍යන්තර පිටුබලය ලබා ගැනීම සඳහා ප්‍රතිපත්ති අනුකූලතාව, විනිවිදභාවය සහ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා රජයේ කැපවීම අත්‍යවශ්‍ය වේ.
මේ අතර, විශේෂයෙන්ම සංචාරක හා කර්මාන්ත වැනි අංශවල වර්ධනය සඳහා ශ්‍රී ලංකාවේ ඇති හැකියාව පිළිබඳව ලෝක බැංකුව සුභවාදීව සිටියි. නව රජය සමඟ සමීපව කටයුතු කරමින්, ලෝක බැංකුවේ අරමුණ වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවට එහි වත්මන් අභියෝගවලට සැරිසැරීමට සහ ඉදිරි වසරවලදී වඩාත් ශක්තිමත්ව නැගී සිටීමට උපකාර කිරීමයි.
නිගමනය
ලෝක බැංකුව සහ නව ශ්‍රී ලංකා රජය අතර පවතින සාකච්ඡා රටේ ආර්ථික ප්‍රකෘතියේ නව පරිච්ඡේදයක ආරම්භය සනිටුහන් කරයි. කිසිදු ක්ෂණික මූල්‍ය ආධාරයක් අපේක්ෂාවෙන් නොසිටින අතර, දෙපාර්ශවය අතර සහයෝගීතාවයේ අනාගතය සංවාද මගින් හැඩගස්වනු ඇත. ලෝක බැංකුවේ ප්‍රතිසංස්කරණ, ප්‍රතිපත්ති අනුකූලතාව සහ අවදානමට ලක්විය හැකි අය ආරක්ෂා කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම ශ්‍රී ලංකාවට වඩාත් ස්ථාවර සහ සාධාරණ අනාගතයක් සඳහා බලාපොරොත්තුවක් සපයයි. රට ආර්ථික අර්බුදයෙන් ගොඩ ඒමේදී, දිගුකාලීන වර්ධනයක් සහ ඔරොත්තු දීමේ හැකියාවක් සහතික කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර හවුල්කාරිත්වය තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත.
