ස්ථාවරත්වය සහ ආර්ථික හැරවුම් (RESET) සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති මෙහෙයුම (DPO) යටතේ ලෝක බැංකුව සහ ශ්‍රී ලංකා රජය අතිරේක ඩොලර් මිලියන 200 ක ගිවිසුමක් අත්සන් කර ඇත(Economic Reforms). 2024 ඔක්තෝම්බර් 8 වන දින අත්සන් කරන ලද මෙම ගිවිසුම, ශ්‍රී ලංකාව ආර්ථික ප්‍රකෘතිය සහ ස්ථාවරත්වය කරා යන ගමනේ තවත් වැදගත් පියවරක් සනිටුහන් කරයි. අත්සන් කිරීම සඳහා ලෝක බැංකුවේ මාලදිවයින, නේපාලය සහ ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ කලාපීය අධ්‍යක්ෂ ඩේවිඩ් සිස්ලන්, භාණ්ඩාගාර ලේකම් මහින්ද සිරිවර්ධන සහ ජනාධිපති අනුර කුමාර දිසානායක යන මහත්වරු සහභාගි වූහ.
RESET DPO හි පසුබිම සහ අරමුණ
දෙවන RESET DPO 2022 දී ආරම්භ වූ විශාල අදියර දෙකක මෙහෙයුමක කොටසකි. මෙම මුලපිරීමේ පළමු අදියර ශ්‍රී ලංකාවේ තීරනාත්මක ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා සහය දැක්වීම සඳහා 2023 ජුනි සහ දෙසැම්බර් මාසවල බෙදා හරින ලද ඩොලර් මිලියන 500 ක් ලබා දුන්නේය. මෙම මුලපිරීම්වල ප්‍රධාන ඉලක්කය වන්නේ රටේ ආර්ථිකය නැවත ගොඩනඟා ගැනීමට, එහි තරඟකාරිත්වය ඉහළ නැංවීමට සහ පවතින ආර්ථික අර්බුදයෙන් පීඩාවට පත් වූ අවදානමට ලක්විය හැකි ජනගහනය ආරක්ෂා කිරීමට උපකාර කිරීමයි.
ඩොලර් මිලියන 200 ක් ලබා දෙන දෙවන අදියරේ අවධානය යොමු වී ඇත්තේ පාලන ප්‍රතිසංස්කරණ හරහා ආර්ථිකය තවදුරටත් ශක්තිමත් කිරීම, වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සහ දුප්පතුන්ගේ සහ අවදානමට ලක් වූවන්ගේ ආරක්ෂාව සහතික කිරීමයි. මෙම ප්‍රයත්නයන් ඔරොත්තු දීමේ හැකියාව ගොඩනැගීම සහ අනාගතය සඳහා වඩාත් ඇතුළත් සහ සාධාරණ ආර්ථිකයකට සහාය වීම අරමුණු කරයි.
ප්‍රධාන ප්‍රතිසංස්කරණ සහ අරමුණු
RESET DPO ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික පාලනය වැඩිදියුණු කිරීම, ස්ථාවරත්වය ප්‍රතිෂ්ඨාපනය කිරීම සහ වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා ප්‍රධාන ප්‍රතිසංස්කරණ කිහිපයක් අවධාරණය කරයි.
- ආර්ථික පාලනය වැඩිදියුණු කිරීම: ප්‍රමුඛතම ප්‍රමුඛතාවයක් වන්නේ ස්ථාවර සාර්ව ආර්ථික පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීමයි. දැනුවත් ණය ගැනීමේ තීරණ ගැනීමට රටේ හැකියාව වැඩි දියුණු කිරීම අරමුණු කරගත් නව රාජ්‍ය ණය කළමනාකරණ පනතක් පැනවීම වැනි ප්‍රතිසංස්කරණ මෙයට ඇතුළත් වේ. මීට අමතරව, බදු පරිපාලනයේ ප්‍රතිසංස්කරණ මගින් රජයේ මූල්‍ය සැලසුම්වලට සහාය වන ආදායම් එකතු කිරීම වැඩි කිරීමට අපේක්ෂා කෙරේ.
- මූල්‍ය අංශයේ අවදානම් ආමන්ත්‍රණය කිරීම: ස්ථාවර මූල්‍ය පරිසරයක් පවත්වා ගැනීම සඳහා, තනි ණය ගැණුම්කරුවන්ගේ සීමාවන් දැඩි කිරීමට පියවර හඳුන්වා දෙනු ඇත, තනි ආයතන හෝ ණය ගැණුම්කරුවන් තමන්ව ඉක්මවා නොයන බවට සහතික වේ. මීට අමතරව, බැංකු අංශය ශක්තිමත් කිරීම සඳහා අක්‍රීය ණය විසඳීම සඳහා වඩා හොඳ යාන්ත්‍රණයක් ක්‍රියාත්මක කෙරේ.
- පෞද්ගලික අංශයේ සංවර්ධනය නංවාලීම: ශ්‍රී ලංකාවේ දිගුකාලීන ආර්ථික ප්‍රකෘතියේ ප්‍රධාන අංගයක් වන්නේ පුද්ගලික අංශයේ කාර්යක්ෂමතාවය වැඩිදියුණු කිරීමයි. විදුලි සංදේශ පනතට සංශෝධන සහ නව විදුලි පනතක් මෙම අංශවල සේවා වැඩිදියුණු කිරීමේ සැලසුම්වල කොටසකි. එපමනක් නොව, ගෝලීය වෙලඳපොලවල ව්‍යාපාර ක්‍රියාත්මක කිරීමට සහ දියුණු වීමට පහසු කරමින්, අතුරු තීරුබදු සහ රේගු බදු අඩු කිරීම මගින් අපනයන තරඟකාරිත්වය වැඩි දියුණු කිරීම රජයේ අරමුණයි.
- දුප්පත් හා අවදානමට ලක්වූවන් සඳහා සමාජ ආරක්ෂණය: මෙම මෙහෙයුමේ ප්‍රධාන ප්‍රමුඛතාවයක් වන්නේ ආර්ථික පසුබෑමෙන් පීඩාවට පත් වූ අවදානම් කණ්ඩායම් ආරක්ෂා කිරීමයි. පවතින අර්බුදයට සහ මිල වැඩිකිරීම් සහ මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ වැනි සාර්ව ආර්ථික ගැලපීම්වල බලපෑමට මුහුණ දීමට දුප්පතුන් සහ අවාසි සහගත අය වඩාත් හොඳින් සන්නද්ධව සිටින බව සහතික කිරීම සඳහා මෙම වැඩසටහන ශ්‍රී ලංකාවේ සමාජ ආරක්ෂණ පද්ධතිය පුනර්ජීවනය කරනු ඇත. මෙම ප්‍රයත්නය වඩාත් තිරසාර සහ ඇතුළත් වර්ධනය ප්‍රවර්ධනය කිරීම සඳහා කාන්තාවන් සවිබල ගැන්වීම සහ ස්ත්‍රී පුරුෂ සමාජභාවය වෙනස් කිරීම අවම කිරීම කෙරෙහි ද අවධානය යොමු කරනු ඇත.
ආර්ථික ස්ථාවරත්වය සහ වර්ධනය සඳහා කැපවීම
ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ශ්‍රී ලංකා රජය දක්වන කැපවීම පිළිබඳව ලෝක බැංකුවේ ප්‍රාදේශීය අධ්‍යක්ෂ ඩේවිඩ් සිස්ලන් සිය ප්‍රසාදය පළ කළේය. “ශ්‍රී ලංකා බලධාරීන් සමඟ ඇති විශිෂ්ට සහයෝගීතාවය ගැන අපි ආඩම්බර වෙමු. මෙම මෙහෙයුම මගින් සහාය දක්වන ප්‍රතිසංස්කරණ ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීම සඳහා කේන්ද්‍රීය වේ,” ඔහු පැවසීය.
ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික වර්ධනය පරිවර්තනය කිරීම සඳහා පෞද්ගලික අංශයේ ආයෝජනය ඉතා වැදගත් බව සඳහන් කළ සිස්ලන් මහතා, මෙතෙක් වෙහෙස මහන්සි වී උපයාගත් ස්ථාවරත්වය පවත්වා ගැනීමේ වැදගත්කම ද අවධාරණය කළේය. “රැකියා උත්පාදනය සඳහා සහ ශක්තිමත්, වඩා ඔරොත්තු දෙන ආර්ථිකයක ප්‍රතිලාභ සෑම කෙනෙකුටම ළඟා වන බව සහතික කිරීම සඳහා පුද්ගලික අංශයේ ආයෝජන කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම අත්‍යවශ්‍ය වේ,” ඔහු තවදුරටත් පැවසීය.
RESET DPO හි පළමු අදියර සහ එහි බලපෑම
2023 ජූනි මාසයේදී ලෝක බැංකුවේ අධ්‍යක්ෂ මණ්ඩලය විසින් අනුමත කරන ලද RESET DPO හි පළමු අදියර ශ්‍රී ලංකා රජයට අත්‍යවශ්‍ය අයවැය සහාය ලබා දුන්නේය. එය සාර්ව ආර්ථික ස්ථාවරත්වය සඳහා අඩිතාලම දැමීමට උපකාර වූ අතර දුප්පතුන්ට සහ අවදානමට ලක්වූවන්ට ප්‍රතිලාභ සැලසෙන ප්‍රතිසංස්කරණවලට සහාය විය.
පළමු අදියරේ කැපී පෙනෙන ජයග්‍රහණ කිහිපයක් ඇතුළත් වේ:
- වැඩිදියුණු කළ සමාජ සුබසාධන: වඩා හොඳ ඉලක්කගත යාන්ත්‍රණයන් සහ වැඩසටහනේ පළමු වසර සඳහා ප්‍රමාණවත් අයවැය ප්‍රතිපාදන සහිතව නව සමාජ සුබසාධන ප්‍රතිලාභ ගෙවීමේ ක්‍රමයක් ස්ථාපිත කරන ලදී. ආර්ථික අර්බුදයෙන් වඩාත් පීඩාවට පත් වූවන්ට අවශ්‍ය සහය ලබා දීම සහතික කිරීම සඳහා මෙම ප්‍රතිසංස්කරණය තීරණාත්මක වී ඇත.
- අපනයන තරඟකාරිත්වය වැඩි දියුණු කිරීම: රජය පැරා තීරුබදු අඩු කිරීම මගින් තීරුබදු ව්‍යුහය සරල කිරීම ආරම්භ කරන ලද අතර එය රටේ අපනයන තරඟකාරිත්වය වැඩිදියුණු කිරීමට උපකාරී විය. වෙළඳ බාධක අඩු කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ නිෂ්පාදන ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළ තුළ වඩාත් ආකර්ශනීය කර, රටේ ආර්ථික අපේක්ෂාවන් ඉහළ නංවා ඇත.
- බැංකු අංශය ශක්තිමත් කිරීම: පළමු අදියරේදී තැන්පතු රක්‍ෂණ ප්‍රතිසංස්කරණ හරහා බැංකු අංශය ශක්තිමත් කිරීම සහ ගැටලු සහිත බැංකු සම්බන්ධ ගැටලු විසඳීම සඳහා වඩාත් ඵලදායී රාමුවක් කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන ලදී. මෙම පියවරයන් සමස්ත ආර්ථික ස්ථාවරත්වය සඳහා තීරනාත්මක වන මූල්‍ය පද්ධතිය කෙරෙහි විශ්වාසය වැඩි කළේය.
අනාගත ඉදිරි දැක්ම
මෙම වැඩසටහන්වල සාර්ථකත්වය රඳා පවතින්නේ ශ්‍රී ලංකා රජය ලෝක බැංකුවට අවශ්‍ය නිශ්චිත සන්ධිස්ථාන හෝ “පූර්ව ක්‍රියාමාර්ග” සපුරාලීම මත ය. මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී රජය සතුටුදායක ප්‍රගතියක් පෙන්නුම් කළ විට පමණක් අරමුදල් නිදහස් කරනු ලැබේ.
දෙවන RESET DPO අත්සන් කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ජාත්‍යන්තර සහයෝගය අඛණ්ඩව පවතින බවට සංඥා කරයි. ලෝක බැංකුව සහ ශ්‍රී ලංකා රජය අතර සහයෝගීතාවය මනාව සැලසුම් කරන ලද ප්‍රතිසංස්කරණ සහ ප්‍රතිපත්ති තුළින් රටේ ආර්ථික අභියෝගවලට විසඳුම් සෙවීමේ වැදගත්කම ඉස්මතු කරයි.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රකෘතිමත් වීමේ මාවත අභියෝගවලින් තොර එකක් නොව, ලෝක බැංකුව වැනි ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන්ගේ සහාය ඇතිව රට සිය ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමට, පාලනය වැඩිදියුණු කිරීමට සහ වර්ධනය සඳහා අවස්ථා නිර්මාණය කිරීමට අවශ්‍ය පියවර ගනිමින් සිටී. මෙම ප්‍රයත්නයන් තුළින් ශ්‍රී ලංකාව සියලු පුරවැසියන්ට ප්‍රතිලාභ ලබා දෙමින් අනාගතය සඳහා වඩාත් ඔරොත්තු දෙන, ඇතුළත් වන සහ තරඟකාරී ආර්ථිකයක් ගොඩනැගීම අරමුණු කරයි.
නිගමනය
දෙවන RESET සංවර්ධන ප්‍රතිපත්ති මෙහෙයුම යටතේ ඩොලර් මිලියන 200 ක ගිවිසුම ශ්‍රී ලංකාවේ අඛණ්ඩ ආර්ථික ප්‍රතිසාධන ප්‍රයත්නවල තීරණාත්මක සන්ධිස්ථානයකි. පාලනය, වර්ධනය, මූල්‍ය ස්ථාවරත්වය සහ වඩාත්ම අවදානමට ලක්විය හැකි අය ආරක්ෂා කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරමින්, මෙම ප්‍රතිසංස්කරණ සැලසුම් කර ඇත්තේ ශ්‍රී ලංකාව තිරසාර සහ සියල්ලන් ඇතුළත් ආර්ථික වර්ධනයක් කරා යන මාවතක තැබීම සඳහා ය. ලෝක බැංකුව සහ ශ්‍රී ලංකා රජය අතර සහයෝගීතාවය රටේ අභියෝගවලට මුහුණ දීම සහ එහි ජනතාවට ශක්තිමත් අනාගතයක් ගොඩනැගීම සඳහා ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි.
