2024 සැප්තැම්බර් 25 දින, ගෝලීය ණය ශ්‍රේණිගත කිරීමේ නියෝජිතායතනය වන Moody’s විසින් අලුතින් තේරී පත් වූ ජනාධිපති යටතේ ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිසංස්කරණ ගමන් මග පිළිබඳ ධනාත්මක ඉදිරි දැක්මක් ප්‍රකාශ කරන ලදී(Economic Stability). ජනපතිගේ මැතිවරණය ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන පරිසරයේ සැලකිය යුතු වෙනසක් සනිටුහන් කරන අතර, ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා රටේ කැපවීම බොහෝ දුරට නොවෙනස්ව පවතිනු ඇතැයි මූඩීස් විශ්වාස කරයි. කෙසේ වෙතත්, ජාතියේ මූල්‍ය ස්ථායීතාවයට අවදානමක් ඇති කළ හැකි දැනට පවතින මූල්‍ය අභියෝග කිහිපයක් ද නියෝජිතායතනය විසින් ඉස්මතු කරන ලදී.
දේශපාලන වෙනසත් සමග ආර්ථික ස්ථාවරත්වය
මූඩිගේ තක්සේරුව පැමිණෙන්නේ ඓතිහාසික මැතිවරණයකින් පසු ශ්‍රී ලංකාවේ නව ජනාධිපතිවරයා වැඩ භාර ගැනීමෙන් ටික කලකට පසුවය. දේශපාලන මාරුව නොතකා, ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය, විශේෂයෙන් ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල (IMF) සමඟ ඇති සහයෝගීතාවය සැලකිය යුතු බාධා කිරීම්වලට මුහුණ නොදෙන බවට මූඩීස් සුභවාදීව සිටියි. Moody’s ට අනුව, “ජනපතිගේ මැතිවරණය ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන භූ දර්ශනයේ විශාල වෙනසක් ඇති කරයි, නමුත් ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා ඇති පුළුල් රුචිය නොවෙනස්ව පවතිනු ඇතැයි අපි විශ්වාස කරමු.”
නව පරිපාලනය යටතේ සමහර ප්‍රතිපත්ති නැවත ප්‍රමුඛත්වය ගත හැකි වුවද, පවතින ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම් සහ ව්‍යුහාත්මක ගැලපීම් ඇතුළු මූලික ආර්ථික උපාය මාර්ග අඛණ්ඩව ක්‍රියාත්මක වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන බව නියෝජිතායතනය අවධාරනය කළේය. මෙම අඛණ්ඩ පැවැත්ම ආයෝජකයින්ගේ විශ්වාසය පවත්වා ගැනීම සඳහා සහ එහි මෑතකාලීන ආර්ථික අර්බුදයෙන් රට අඛණ්ඩව යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සඳහා ඉතා වැදගත් වේ.
රාජ්‍ය මූල්‍ය ඒකාග්‍රතාවයේ අභියෝග
මූඩීස් විසින් ඉස්මතු කරන ලද එක් ප්‍රධාන අභියෝගයක් වන්නේ ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය ඒකාග්‍රතා ප්‍රයත්නයන්ය. 2022 දී සිය ණය පැහැර හැරීමේ සිට රාජ්‍ය මූල්‍ය තිරසාරභාවය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීමෙහිලා සැලකිය යුතු ප්‍රගතියක් ලබා ඇති අතර, තවමත් කළ යුතු බොහෝ වැඩ තිබේ. අගය එකතු කළ බද්ද (වැට්) සහ ආයතනික ආදායම් බදු අනුපාත වැඩි කිරීම වැනි ප්‍රධාන ප්‍රතිසංස්කරණ, රජයේ ආදායම 2021 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 8.3% සිට 2023 දී 11% දක්වා ඉහළ නැංවීමට උපකාරී වී ඇත.
මෙම බදු ප්‍රතිසංස්කරණ ශ්‍රී ලංකාවේ මූල්‍ය හිඟය අඩු කිරීමට ද දායක වූ අතර එය 2021 දී 11.7% සිට 2023 දී දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් 8.3% දක්වා පහත වැටුණි. කෙසේ වෙතත්, මෙම වැඩිදියුණු කිරීම් තිබියදීත්, රටේ ණය දැරිය හැකි හැකියාව දුර්වල මට්ටමක පවතින බව Moody පෙන්වා දෙයි. ඉදිරි වසර දෙක තුන තුළ පොලී ගෙවීම් සාමාන්‍ය ආදායමෙන් 40% සහ 50% අතර වනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ, තවමත් Moody’s විසින් ශ්‍රේණිගත කරන ලද ස්වෛරී ජාතීන් අතර ඉහළම අනුපාතවලින් එකකි.
මෙම මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ අවශ්‍ය වුවද, ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකය සම්පූර්ණයෙන් ස්ථාවර කිරීමට ඒවා පමණක් ප්‍රමාණවත් නොවන බව මූඩිස් පිළිගත්තේය. ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීම සහ එහි ප්‍රතිසංස්කරණ ගම්‍යතාව පවත්වා ගැනීම සඳහා ජාත්‍යන්තර ණය දෙන්නන් සහ IMF වැනි මූල්‍ය ආයතන සමඟ සමීපව කටයුතු කිරීමට රටට අවශ්‍ය වනු ඇත.
ආර්ථික පරිවර්තන පනත
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රතිසංස්කරණ ප්‍රයත්නවල අඛණ්ඩ පැවැත්ම සහතික කිරීමට උපකාරී වන ප්‍රධාන සාධකයක් වන්නේ හිටපු ජනාධිපති රනිල් වික්‍රමසිංහ යටතේ 2024 මැයි මාසයේදී පාර්ලිමේන්තුව විසින් සම්මත කරන ලද ආර්ථික පරිවර්තන පනතයි. මෙම පනත නව ජනපතිගේ පරිපාලනය ඇතුළු අනාගත ආණ්ඩුවලට වත්මන් ආර්ථික හා මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණ මාලාවට අනුගත වීමට බැඳී සිටී.
සෑම වසරකම මාර්තු 31 වන විට නිශ්චිත මූල්‍ය හා ණය ඉලක්ක සපුරා ගැනීම සඳහා ගෙන ඇති පියවර පිළිබඳ වාර්තාවක් රජය විසින් පාර්ලිමේන්තුවට ඉදිරිපත් කළ යුතු බව ද පනතෙන් නියම කෙරේ. මෙම අවශ්‍යතාවය වගවීම පවත්වා ගැනීමට සහ දේශපාලන වෙනස්කම් නොතකා, ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාවලිය අඛණ්ඩව පවත්වාගෙන යාම සහතික කිරීමට උපකාරී වනු ඇත.
ශ්‍රී ලංකාව සිය ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදලේ වැඩසටහන සහ පුළුල් ආර්ථික ඉලක්ක සමඟ දිගටම ගමන් කිරීම සහතික කිරීම සඳහා මෙම ව්‍යවස්ථාදායක රාමුව ඉතා වැදගත් බව මූඩිස් සඳහන් කළේය. දේශපාලන වෙනස්කම් නිසා ඇති විය හැකි ඕනෑම බාධාවක් අවම කර ගැනීමට උපකාරී වන, ක්‍රියාත්මක කර ඇති ප්‍රතිසංස්කරණ අනුගමනය කිරීමට මෙම පනත ඵලදායී ලෙස අනාගත රජයන්ට බැඳී ඇත.
නව ජනාධිපතිගේ ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමුඛතා
නව ජනාධිපති බලයට පත්වීමෙන් පසු ප්‍රධාන ප්‍රතිපත්ති ප්‍රමුඛතා කිහිපයක් දක්වා ඇත. ඔහුගේ ප්‍රධාන අවධානයක් වන්නේ දූෂණයට එරෙහිව කටයුතු කිරීම සහ දුප්පතුන්ගේ, විශේෂයෙන් කප්පාදු පියවරවලින් පීඩාවට පත් වූවන්ගේ අවශ්‍යතා ආමන්ත්‍රණය කිරීමයි. සමාජ සුබසාධන වැඩසටහන් කෙරෙහි මූල්‍ය ප්‍රතිසංස්කරණවල ඍණාත්මක බලපෑම අවම කිරීමේ අවශ්‍යතාව ගැන ද ඔහු කතා කර ඇත.
මෙම ප්‍රතිපත්තිමය ප්‍රමුඛතා නොතකා, දැනට පවතින නය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලියට සහ IMF සමග ශ්‍රී ලංකාවේ සහයෝගීතාවයට සහය දෙන බව එතුමා පැහැදිලි කර ඇත. නිශ්චිත ප්‍රතිපත්ති සහ ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාමාර්ගවල යම් යම් වෙනස්කම් සිදු කළ හැකි වුවද, ඒවා රටේ පුළුල් ආර්ථික ඉලක්ක සමඟ ගැළපෙන බව සහතික කිරීම සඳහා ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ සාකච්ඡා කර කිසියම් ගැලපීමක් සිදු කරන බව දිසානායක ප්‍රකාශ කර ඇත.
කෙසේ වෙතත්, ඔහුගේ පූර්වගාමියාට වඩා වෙනස් වන එක් ක්ෂේත්‍රයක් වන්නේ රාජ්‍ය ව්‍යවසායන් පෞද්ගලීකරණය පිළිබඳ ඔහුගේ ස්ථාවරයයි. ප්‍රධාන අංශ පුද්ගලීකරණය කිරීමට ඔහු විරුද්ධත්වය ප්‍රකාශ කර ඇති අතර, එය ඇතැම් ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාමාර්ගවල යම් ප්‍රමාදයක් ඇති කළ හැකි ස්ථාවරයකි. මෙම අපසරනය මුදල් ගෙවීමේ ප්‍රමාදයන් හෝ පෞද්ගලික අංශයේ ණය හිමියන් සමඟ ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීම අවසන් කිරීමට හේතු විය හැක.
විභව දේශපාලන අවිනිශ්චිතතාවය
මූල්‍ය ඒකාග්‍රතාවය පවත්වාගෙන යාමේ අභියෝගවලට අමතරව ඉදිරි මාසවලදී දේශපාලන අවිනිශ්චිත කාලපරිච්ඡේදයක් ද ඇති විය හැකිය. 2024 නොවැම්බර් මස මුලදී පැවැත්විය හැකි පාර්ලිමේන්තුව විසුරුවා හැර පාර්ලිමේන්තු මැතිවරණය කඩිනමින් කැඳවීමට තමන් සැලසුම් කර ඇති බව ජනාධිපති දිසානායක පෙන්වා දී ඇත. මෙම දේශපාලන අවිනිශ්චිතතාවය නව පාර්ලිමේන්තුවට කාලය ගතවන බැවින් ඇතැම් ප්‍රතිසංස්කරණ ක්‍රියාත්මක කිරීම ප්‍රමාද වීමට හේතු විය හැකි බව මූඩීස් සඳහන් කළේය. පිහිටුවා පදිංචි කරන්න.
මෙම විභව අභියෝග මධ්‍යයේ වුවද, ශ්‍රී ලංකාවේ සමස්ත ප්‍රතිසංස්කරණ ගමන් මග නොවෙනස්ව පවතිනු ඇතැයි මූඩීස් විශ්වාස කරයි. ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ වැඩ කිරීමට සහ ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රයේ මූලික අංග පවත්වා ගැනීමට නව පරිපාලනයේ කැපවීම රටේ දිගුකාලීන ස්ථාවරත්වය සඳහා ධනාත්මක සංඥාවක් ලෙස සැලකේ.
බාහිර තත්ත්වය පිළිබඳ ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රගතිය
ශ්‍රී ලංකාවේ බාහිර මූල්‍ය තත්ත්වය යළි ගොඩනැගීමේ ප්‍රගතිය ද මූඩීස් විසින් අවධාරණය කරන ලදී. රටේ නිල විදේශ විනිමය සංචිතය 2024 අගෝස්තු මස අවසන් වන විට ඩොලර් බිලියන 6 දක්වා ඉහළ ගොස් ඇති අතර එය 2022 වසර සඳහා ඩොලර් බිලියන 2 කට වඩා අඩු විය. මෙම වැඩිදියුණු කිරීම නිසා ශ්‍රී ලංකාවට මාස 3.5 ත් 4 ත් අතර ආනයන ආවරණය කිරීමට හැකි වී තිබේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ විදේශ විනිමය සංචිත යළි ගොඩනැගීම වඩාත් ස්ථාවර සාර්ව ආර්ථික පරිසරයකට දායක වී ඇත. මෑත මාසවලදී, රට සැබෑ දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයේ වර්ධනය, වේගවත් උද්ධමනය සහ වැඩිදියුණු කළ ගෙවුම් ශේෂය වෙත නැවත පැමිණීමක් දැක තිබේ. මෙම ධනාත්මක වර්ධනයන් ආර්ථිකය ස්ථාවර කිරීමට සහ ආයෝජකයින් සහ ණය හිමියන් අතර යම් මට්ටමක විශ්වාසයක් ඇති කිරීමට උපකාරී වී ඇත.
නිගමනය: ශ්‍රී ලංකාව සඳහා ඉදිරි මාවතක්
නව ජනාධිපතිතුමාගේ නායකත්වය යටතේ මූඩිගේ ශ්‍රී ලංකාව පිළිබඳ සමස්ත තක්සේරුව ශුභවාදී ය. විශේෂයෙන්ම රාජ්‍ය මූල්‍ය ඒකාග්‍රතාවය සහ දේශපාලන අවිනිශ්චිතභාවය කළමනාකරණය කිරීම සම්බන්ධයෙන් සැලකිය යුතු අභියෝග ඉදිරියේ ඇති අතර, ආර්ථික ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා රටේ කැපවීම ශක්තිමත්ව පවතී.
ආර්ථික පරිවර්තන පනත ශ්‍රී ලංකාව සිය ප්‍රතිසංස්කරණ න්‍යාය පත්‍රය සමඟ ගමන් කරන බව සහතික කිරීම සඳහා ශක්තිමත් රාමුවක් සපයන අතර, ජාත්‍යන්තර මූල්‍ය අරමුදල සමඟ පවතින සහයෝගීතාවය එහි ණය ප්‍රතිව්‍යුහගත කිරීමේ ක්‍රියාවලිය හරහා රට මෙහෙයවීමට උපකාරී වේ. සමහර ප්‍රතිපත්ති සකස් කළ හැකි හෝ නැවත ප්‍රමුඛත්වය දිය හැකි වුවද, ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථික උපාය මාර්ගයේ මූලික අංග පවතිනු ඇතැයි මූඩීස් විශ්වාස කරයි.
ශ්‍රී ලංකාව සිය ආර්ථිකය යළි ගොඩනැගීමට සහ එහි බාහිර මූල්‍ය තත්ත්වය ශක්තිමත් කිරීමට අඛණ්ඩව කටයුතු කරන විට, ජාත්‍යන්තර ණය හිමියන්ගේ සහ මූඩීස් සහ IMF වැනි ආයතනවල සහාය තීරණාත්මක වනු ඇත. ප්‍රවේශමෙන් කළමණාකරණය සහ ප්‍රතිසංස්කරණ කෙරෙහි අඛණ්ඩ අවධානයක් යොමු කිරීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවට දැනට පවතින අභියෝග ජය ගැනීමටත් දිගුකාලීන ආර්ථික ස්ථාවරත්වයක් ළඟා කර ගැනීමටත් හැකියාව ඇත.
