ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම අනුමත කරමින් ශ්‍රී ලංකාව සිය දේශසීමා වෙළඳාම නවීකරණය කිරීමේ ප්‍රධාන පියවරක් ගෙන ඇත(National Trade Facilitation Roadmap). මෙම වැදගත් පියවර මගින් රටේ වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් ගෝලීය ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වන අතර වෙළඳ ක්‍රියා පටිපාටි විධිමත් කිරීම අරමුණු කරගනිමින් අවසානයේ ජාත්‍යන්තර වෙළඳපල තුළ ශ්‍රී ලංකාවේ තරඟකාරිත්වය ඉහළ නංවයි. මෙම මාර්ග සිතියම සමඟින්, ශ්‍රී ලංකාව සිය වෙළඳ පරිසරය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා පැහැදිලි උපාය මාර්ගයක් ඉදිරිපත් කරයි, එය විදේශීය ආයෝජකයින් සඳහා වඩාත් කාර්යක්ෂම හා ආකර්ශනීය කරයි.
ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම යනු කුමක්ද?
ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම අත්‍යවශ්‍යයෙන්ම ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් ප්‍රතිසංස්කරණය කිරීම සහ සරල කිරීම සඳහා නිර්මාණය කර ඇති උපාය මාර්ගික සැලැස්මකි. ආනයන සහ අපනයන යන දෙඅංශයෙන්ම වඩාත් සුමට හා වේගවත් වෙළඳ මෙහෙයුම් සඳහා පහසුකම් සැලසීම සඳහා අවශ්‍ය වෙනස්කම් ක්‍රියාත්මක කිරීම සඳහා එය පැහැදිලි ඉදිරි මාවතක් සපයයි. මෙම මුලපිරීම, ප්‍රමාදයන් අවම කිරීම සහ දේශසීමා වෙළඳාමට සම්බන්ධ ලේඛන කටයුතු සරල කිරීම මගින් ගෝලීය වෙළඳාම වඩාත් කාර්යක්ෂම කිරීම අරමුණු කරගත් ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ (WTO) වෙළඳ පහසුකම් ගිවිසුමට (TFA) අනුගත වීමට රටෙහි කැපවීමේ කොටසකි.
මාර්ග සිතියම ශ්‍රී ලංකාවේ රේගු ක්‍රියා පටිපාටි නවීකරණය කිරීම, විනිවිදභාවය වැඩි දියුණු කිරීම සහ බොහෝ විට වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් මන්දගාමී කරන රතු පටිය කපා හැරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි. එමගින් විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමට සහ ආර්ථික වර්ධනයට ඉවහල් වන ව්‍යාපාරික හිතකාමී පරිසරයක් නිර්මාණය කිරීම රටෙහි අරමුණයි.
වෙළඳ ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා සහයෝගී ප්‍රයත්නය
මෙම මාර්ග සිතියම සංවර්ධනය කිරීම දේශීය සහ ජාත්‍යන්තර හවුල්කරුවන් කිහිප දෙනෙකු සම්බන්ධ කර ගත් සහයෝගී උත්සාහයක ප්‍රතිඵලයක් විය. ජාත්‍යන්තර වෙළඳ මධ්‍යස්ථානය (ITC), ජපන් ජාත්‍යන්තර සහයෝගිතා නියෝජිතායතනය (JICA) සමඟ එක්ව මාර්ග සිතියම නිර්මාණය කිරීමේදී ප්‍රධාන කාර්යභාරයක් ඉටු කළේය. ITC යනු එක්සත් ජාතීන්ගේ සහ ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ ඒකාබද්ධ නියෝජිතායතනයක් වන අතර, රටවලට ඔවුන්ගේ වෙළඳ පරිචයන් වැඩිදියුණු කිරීමට උපකාර කිරීමේ කාර්යය සඳහා ප්රසිද්ධය. ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වන උපාය මාර්ග සැකසීමේදී ITC සිය ප්‍රවීණත්වය සමඟින් තීරණාත්මක සහායක් ලබා දුන්නේය.
පුළුල් වෙළඳ පහසුකම් ක්‍රියාත්මක කිරීමේ උපායමාර්ගයේ කොටසක් ලෙස ශ්‍රී ලංකා ජනාධිපති ලේකම් කාර්යාලය මාර්ග සිතියම ඉල්ලා සිටියේය. ඉලක්කය වූයේ ගෝලීය වෙළඳ පහසුකම් ප්‍රමිතීන්ට අනුකූලව පමණක් නොව රටේ දිගුකාලීන ආර්ථික ඉලක්කවලට සහාය වන පුළුල් සැලැස්මක් නිර්මාණය කිරීමයි.
පුළුල් සහභාගීත්වය සහිත ඇතුළත් ක්‍රියාවලිය
ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම නිර්මාණය කිරීම සඳහා පුළුල් පරාසයක පාර්ශ්වකරුවන්ගෙන් යෙදවුම් ඇතුළත් වූ අතර, මෙම සැලැස්ම ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ ප්‍රජාව මුහුණ දෙන සැබෑ අවශ්‍යතා සහ අභියෝගවලට ආමන්ත්‍රණය කරන බව සහතික කරයි. රාජ්‍ය සහ පෞද්ගලික යන දෙඅංශ නියෝජනය කරමින් විවිධ ආයතන 70කට අධික ප්‍රමාණයක පාර්ශවකරුවන් 300කට ආසන්න පිරිසක් මෙම ක්‍රියාවලියට සහභාගී වූහ. මෙම සහභාගිවන්නන්ට ජාතික වෙළඳ පහසුකරණ කමිටුවේ (NTFC), නියාමන ආයතන, ව්‍යාපාරික සංගම්, පුද්ගලික සමාගම්, වෙළඳ කුටි, පරිත්‍යාගශීලීන් සහ සංවර්ධන හවුල්කරුවන් ඇතුළත් විය.
එවැනි විවිධ පාර්ශ්වකරුවන් පිරිසකගේ මැදිහත්වීම නිසා මාර්ග සිතියම ප්‍රායෝගික මෙන්ම හොඳින් වටකුරු බව සහතික විය. මෙම ඇතුළත් ප්‍රවේශය සාර්ථක ලෙස ක්‍රියාවට නැංවීමේ අවස්ථා වැඩි කරමින් සිදු කළ යුතු වෙනස්කම් පිළිබඳ සම්මුතිය ගොඩනැගීමට ද උපකාරී විය.
මාර්ග සිතියමේ ප්‍රධාන ඉලක්ක
ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ ක්‍රියාවලීන්හි සමස්ත කාර්යක්ෂමතාවය වැඩිදියුණු කිරීම අරමුණු කරගත් ප්‍රධාන ඉලක්ක මාලාවක් ගෙනහැර දක්වයි. මූලික අරමුණු සමහරක් ඇතුළත් වේ:
- රේගු ක්‍රියා පටිපාටි සරල කිරීම: ලේඛන කටයුතු ප්‍රමාණය අඩු කිරීමෙන් සහ රේගු නිෂ්කාශනය වේගවත් කිරීමෙන්, මායිම් හරහා වෙළඳාමේ ප්‍රමාදයන් අවම කිරීම මාර්ග සිතියමේ අරමුණයි.
- විනිවිදභාවය ඉහළ නැංවීම: වඩාත් පැහැදිලි සහ වඩා විනිවිද පෙනෙන වෙළඳ රෙගුලාසි මඟින් නීතිරීතිවලට අනුකූල වීම පහසු කරවන පරිදි ආනයන සහ අපනයන සඳහා අවශ්‍යතා අවබෝධ කර ගැනීමට ව්‍යාපාරවලට උපකාර වනු ඇත.
- කාර්යක්ෂමතාව වැඩි දියුණු කිරීම: මාර්ග සිතියම මගින් අනවශ්‍ය පියවර කපා හැරීම සහ හැකි සෑම විටම ක්‍රියාවලි ස්වයංක්‍රීය කිරීම කෙරෙහි අවධානය යොමු කරයි, සමස්ත වෙළඳ ක්‍රියාවලිය වඩාත් කාර්යක්ෂම කරයි.
- NTFC ශක්තිමත් කිරීම: අනාගත වෙළඳ ප්‍රතිසංස්කරණ සම්බන්ධීකරණය කිරීමේදී ජාතික වෙළඳ පහසුකම් කමිටුව තීරණාත්මක කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ඇත. මෙම මාර්ග සිතියම වෙළඳාමේ යෙදී සිටින සියලුම පාර්ශ්වකරුවන් සඳහා අන්තර්ගත වේදිකාවක් ලෙස පවතින බව සහතික කරමින් එහි කාර්යභාරය වැඩිදියුණු කිරීම අරමුණු කරයි.
- ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූල වීම: ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ ක්‍රියා පටිපාටි ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට සම්පූර්ණයෙන්ම අනුකූල බව සහතික කිරීම එක් ප්‍රධාන ඉලක්කයකි. මෙමගින් දේශීය ව්‍යාපාර සඳහා වෙළඳාම පහසු කරනවා පමණක් නොව, පුරෝකථනය කළ හැකි සහ විනිවිද පෙනෙන වෙළඳ පරිසරයක් ලබා දීමෙන් වැඩි විදේශ ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ද උපකාරී වේ.
ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට ප්‍රතිලාභ
ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම අනුමත කිරීමෙන් ශ්‍රී ලංකාවේ ආර්ථිකයට දුරදිග යන ප්‍රතිලාභ ලැබෙනු ඇතැයි අපේක්ෂා කෙරේ. මෙන්න ප්‍රධාන වාසි කිහිපයක්:
- විදේශ ආයෝජන වැඩි කිරීම: වෙළෙඳ ක්‍රියාවලීන් සරල කිරීම සහ ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූලව ශ්‍රී ලංකාව විදේශීය ආයෝජකයින් සඳහා වඩාත් ආකර්ෂණීය ගමනාන්තයක් බවට පත් වේ. අඩු ප්‍රමාදයන් සහ අඩු වියදම් සහිත ව්‍යාපාර-හිතකාමී පරිසරයක් සුමට සහ පුරෝකථනය කළ හැකි වෙළඳ පද්ධතියක් සොයන සමාගම් වෙත ඇද දමයි.
- අපනයන සඳහා ප්‍රබෝධයක්: විධිමත් වෙළඳ ක්‍රියා පටිපාටි ශ්‍රී ලාංකේය අපනයනකරුවන්ට තම නිෂ්පාදන ජාත්‍යන්තර වෙළෙඳපොළ වෙත වඩාත් කාර්යක්ෂමව ලබා ගැනීමට උපකාර වනු ඇත. මෙය අපනයන වැඩි කිරීමට හේතු විය හැකි අතර එමඟින් රටේ ආර්ථික වර්ධනය ඉහළ යනු ඇත.
- රැකියා උත්පාදනය: වෙළඳාම වඩාත් කාර්යක්ෂම වන අතර ආර්ථිකය වර්ධනය වන විට, නව රැකියා අවස්ථා මතුවීමට ඉඩ ඇත, විශේෂයෙන් ජාත්‍යන්තර වෙළඳාම, සැපයුම් සහ නිෂ්පාදන සම්බන්ධ ක්ෂේත්‍රවල.
- වැඩිදියුණු කළ ගෝලීය තරඟකාරිත්වය: ශ්‍රී ලංකාව ගෝලීය වේදිකාවේ වඩාත් තරඟකාරී කිරීමට මාර්ග සිතියම සැලසුම් කර ඇත. වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් නවීකරණය කිරීමෙන් සහ ගෝලීය ප්‍රමිතීන්ට අනුකූලව, රටට ජාත්‍යන්තර වෙළඳපල තුළ එහි ස්ථානය වැඩි දියුණු කළ හැකිය.
- දේශීය ව්‍යාපාර සඳහා සහාය: සරල කළ වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් විශාල බහුජාතික සමාගම්වලට පමණක් නොව දේශීය කුඩා හා මධ්‍යම ප්‍රමාණයේ ව්‍යවසායන් (SMEs) සඳහාද ප්‍රතිලාභ ලබයි. මෙම ව්‍යාපාරවලට දේශසීමා වෙළඳාමේ නියැලීම පහසු වනු ඇත, ඔවුන්ට වර්ධනය වීමට සහ ආර්ථිකයට දායක වීමට උපකාරී වේ.
වෙළඳ නවීකරණයේ සන්ධිස්ථානයක්
මෙම පනත් කෙටුම්පත සම්මත කිරීම ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළඳ පරිසරය නවීකරණය කිරීමට දරන උත්සාහයේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් නියෝජනය කරයි. ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියමට කැපවීමෙන්, ගෝලීය වෙළෙඳපොළ තුළ වඩාත් කාර්යක්ෂම හා තරඟකාරී ක්‍රීඩකයෙකු බවට පත්වීම සඳහා රට ප්‍රධාන පියවරක් තබමින් සිටී.
වෙළඳ පිරිවැය අඩු කිරීමට, කාර්යක්ෂමතාව වැඩි කිරීමට සහ විනිවිදභාවය වැඩි කිරීමට පෙන්නුම් කර ඇති ලෝක වෙළඳ සංවිධානයේ වෙළඳ පහසුකම් ගිවිසුමට ශ්‍රී ලංකාව දක්වන කැපවීම ද මෙම තීරණය අවධාරණය කරයි. ශ්‍රී ලංකාව සඳහා, ආර්ථික අභියෝග ජය ගැනීමට සහ ශක්තිමත්, වඩා ඔරොත්තු දෙන ආර්ථිකයක් ගොඩනැගීමට රට කටයුතු කරන බැවින් මෙම වැඩිදියුණු කිරීම් තීරණාත්මක වේ.
ඉදිරි මාවත
ජාතික වෙළෙඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම ශ්‍රී ලංකාවේ වෙළෙඳ නවීකරණය සඳහා වූ දිගු ගමනක ආරම්භය පමණි. මාර්ග සිතියම ක්‍රියාත්මක වීමත් සමඟ, මීළඟ පියවරවලට වෙනස්කම් ක්‍රියාත්මක කිරීම සහ සියලුම පාර්ශවකරුවන් එහි සිටින බව සහතික කිරීම ඇතුළත් වේ. මාර්ග සිතියම සංවර්ධනය කිරීමේදී ගන්නා ලද ඇතුළත් ප්‍රවේශය සංක්‍රාන්තිය සුමට බව සහතික කිරීමට සහ සමස්ත වෙළඳ ප්‍රජාව හරහා ප්‍රතිලාභ බෙදා ගැනීමට උපකාරී වනු ඇත.
අවසාන වශයෙන්, ශ්‍රී ලංකාවේ ජාතික වෙළඳ පහසුකම් මාර්ග සිතියම අනුමත කිරීම වඩාත් කාර්යක්ෂම, විනිවිද භාවයෙන් සහ තරඟකාරී වෙළඳ පරිසරයක් කරා යන වැදගත් පියවරක් සනිටුහන් කරයි. සිය වෙළඳ ක්‍රියාවලීන් නවීකරණය කිරීමෙන් සහ ජාත්‍යන්තර ප්‍රමිතීන්ට අනුකූලව, ශ්‍රී ලංකාව අනාගත වර්ධනය, ආයෝජන ආකර්ෂණය කර ගැනීම සහ ගෝලීය වෙළඳ තරඟකාරිත්වය වැඩිදියුණු කිරීම සඳහා ස්ථානගත වෙමින් සිටී.
